Dziury i luki

Bogumił Łoziński

GN 26/2015 |

publikacja 25.06.2015 00:15

Klauzula sumienia nie jest zabezpieczona, konstytucyjne prawo do leczenia naruszane, a w prawie wyborczym są liczne luki. To tylko niektóre wnioski z informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za 2014 rok.

Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz Tomasz Gołąb /foto Gość Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz

Profesor Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich, pilnuje przestrzegania praw i wolności obywatelskich określonych w konstytucji oraz ustawach i rozporządzeniach. Informacja o działalności RPO za 2014 r. zawiera cały szereg przykładów problemów z przestrzeganiem praw i wolności obywatelskich w Polsce.
 

Dziurawa klauzula

W ubiegłym roku głośna była sprawa prof. Bogdana Chazana, który odmówił aborcji, powołując się na klauzulę sumienia. Ginekologowi zarzucano, że złamał przepisy, które nakazują lekarzowi powołującemu się na klauzulę sumienia wskazanie innego, który dokona aborcji. Ponieważ profesor tego nie zrobił, został zwolniony z pracy, złożono na niego doniesienie do prokuratury oraz Naczelnej Izby Lekarskiej. Zarówno prokuratura, jak i NIL nie dopatrzyły się złamania prawa. Problemem zainteresowała się prof. Lipowicz, która stanęła po stronie prof. Chazana.
Stosowanie klauzuli sumienia jest uregulowane w ustawie o zawodach lekarza i dentysty. Mówi ona, że nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności ani dyskryminowany z powodu odmowy udzielenia różnego rodzaju świadczeń z powołaniem się na klauzulę sumienia. Warto przy tym podkreślić, że prawo to wyraźnie gwarantują konstytucja, Europejska Konwencja Praw Człowieka oraz Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
Z drugiej strony na państwie spoczywa obowiązek zapewnienia pacjentom dostępu do zgodnych z prawem świadczeń zdrowotnych bez zbędnej zwłoki. RPO zwróciła uwagę, że problem, jaki pojawił się w związku z decyzją prof. Chazana, wynika z wewnętrznej niespójności przepisów, które w niedostateczny sposób chronią prawo do klauzuli sumienia. Chodzi o obowiązek wskazania przez lekarza innej osoby, która przerwie ciążę, co w rzeczywistości oznacza współudział w aborcji. RPO uważa, że należy niezwłocznie znowelizować ustawę o zawodach lekarza i dentysty, gdyż „lekarz korzystający z klauzuli sumienia powinien mieć możliwość uczynienia tego w sposób pełny”. Naczelna Rada Lekarska złożyła do Trybunału Konstytucyjnego skargę na ograniczanie klauzuli sumienia.
 

Ograniczenie wolności zgromadzeń

Z inicjatywy prezydenta Bronisława Komorowskiego w 2012 r. parlament uchwalił nowelizację prawa o zgromadzeniach. Bezpośrednim powodem zmiany przepisów były zamieszki, do jakich doszło w czasie Marszu Niepodległości 11 listopada 2011 roku. RPO wraz z posłami PiS oraz TR zaskarżył nowelizację do Trybunału Konstytucyjnego.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.