publikacja 16.05.2011 09:26
Autentyczność cudów w Ewangeliach
Fragment książki "Przewodnik po trudnościach wiary katolickiej", który zamieszczamy za zgodą Wydawnictwa M
Pewna ilość egzegetów stwierdziła, że w Ewangeliach za „historyczne" można uznać tylko opisy przemówień Jezusa, Jego procesu i Jego Męki, a należy odrzucić jako „legendarne" wszystkie opowieści o cudach.
Jednakże pogłębiona analiza tekstu Ewangelii pozwala na dojście do całkowicie przeciwnych wniosków.
Opieramy się przede wszystkim na wnioskach jezuickiego egzegety z Kanady, Rene Latourelle'a, profesora w Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, zawartych w jego pracach:
- L 'acces Jesus par les Evangiles, s. 216-237, Desclee 1978.
- Miracles de Jesus et theologie du miracle, Cerf, 1986.
1. Zbiór wskazówek wysoce korzystnych dla ogólnej historyczności cudów ewangelicznych
1) Znaczenie tych opisów w wątku ewangelii
Opisy te zajmują 31% u Marka (47% w dziesięciu pierwszych rozdziałach Marka).
Jedenaście pierwszych rozdziałów Jana skupia się wokół sześciu ważnych cudów Jezusa (od wesela w Kanie do wskrzeszenia Łazarza w Betanii).
2) Nauczanie Jezusa często zaczyna się od cudów lub egzorcyzmów, jakich wcześniej dokonał:
3) Spora ilość opisów wskazuje wyraźnie ma publiczny charakter cudów Jezusa:
Apostołowie w swoim nauczaniu często się na nie powołują (Dz 2,22; 10,30). Nie mogliby tego robić, gdyby istnieniu tychże cudów przeczył tłum, który znał Jezusa.
4) W gruncie rzeczy wydaje się, że nikt, ani Herod, ani ziomkowie Jezusa, ani jego najbardziej zacięci wrogowie nie zaprzeczali cudom dokonanym przez Jezusa.
Nie ma sprzeciwów wobec Jego działalności egzorcysty i cudotwórcy, ale wobec władzy jakiej się domaga w oparciu o nią.
2. Trzy niezaprzeczalne stwierdzenia Jezusa na temat cudów
Chodzi o trzy krótkie wypowiedzi, logia, których autentyczności nie zdoła podważyć żaden dobrej woli egzegeta, a w których sam Jezus wskazuje znaczenie, jakie nadaje swoim cudownym dziełom.
1) Wypowiedź o egzorcyzmach
Lecz jeśli Ja mocą Ducha Bożego wyrzucam złe duchy, to istotnie przyszło do was królestwo Boże (Mt 12,28; Łk 11,20).
Kilka wskazówek za autentycznością powiedzenia:
Jezus wyraźnie stwierdza tutaj, że On rozpoczyna czasy mesjańskie. Cuda (Iz 35,5-6) i egzorcyzmy (Jr 31,34; Ez 36,25) miały w istocie „sygnalizować" nadejście Królestwa. Było to również ogólne przekonanie żydowskiej apokaliptyki, że z chwilą nadejścia Królestwa demony zostaną związane.
Co więcej, Jezus stwierdza, że owa skuteczna obecność Ducha Bożego, Bożego palca działającego w świecie, została wprowadzona przez samą jego osobę: JA! Domaganie się władzy należącej wyłącznie do Boga!
2) Przekleństwa wobec miast nad jeziorem
Jezus uświadamia sobie odrzucenie ze strony trzech miast, które nie potrafiły w Jego uzdrowieniach i egzorcyzmach uznać znaków nadejścia królestwa Bożego:
Biada tobie, Korozain! Biada tobie, Betsaido! Bo gdyby w Tyrze i Sydonie działy się te cuda, które u was się dokonały, już dawno [...] by się nawróciły! [...] A ty, Kafarnaum, czy aż do nieba masz być wyniesione? (Mt 11,20-24; Łk 10,13-15).
Kilka wskazówek za autentycznością tych zdań:
Jezus ponownie stwierdza, że Jego cuda stanowią znaki przyjścia Królestwa: nie chcąc uznać wartości tych znaków, trzy miasta nad jeziorem nie posłuchały Jego wezwania do nawrócenia.
3) Poselstwo od Jana Chrzciciela i odpowiedź
Jezusa Idźcie i oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie: niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci doznają oczyszczenia, głusi słyszą, umarli zmartwychwstają, ubogim głosi się Ewangelię. A błogosławiony jest ten, kto we Mnie nie zwątpi (Mt 11,2-6; Łk 7,18-23).
Zauważmy najpierw, że takie poselstwo jest całkiem prawdopodobne: Herod bowiem czuł lęk przed Janem [...] i brał go w obronę (Mk 6,20). Manaen, zaufany Heroda był towarzyszem dzieciństwa Jana (Dz 13,1); Joanna, żona Chuzy, zarządcy Heroda (Łk 8,2-3) należała do grupy niewiast, które szły za Jezusem (Łk 24,10).
Wysłanie dwóch uczniów (Łk) odpowiada praktyce nauczycieli judaizmu i samemu Jezusowi. Liczba dwóch miała na celu podział przepowiadania oraz zapewnienie obecności świadków.
Kilka wskazówek dla autentyczności tego powiedzenia:
Widzimy tutaj, jak Jezus poprawia pojecie, jakie Jan miał o Mesjaszu. Zapowiadał „Tego, który miał przyjść" według proroctwa Daniela 7,13: Syna Człowieczego, który dokona mścicielskiego sądu Bożego. Trzeba zatem się nawrócić, powiedział Chrzciciel, aby uniknąć sądu Bożego.
A oto Jezus, sam również wzywając stale mężczyzn i niewiasty do przebaczania, od razu ofiarowuje im swoje przebaczenie. Jezus daje przebaczenie po to, by się nawracać. Kontrast jest oczywisty.
Jak kiedyś Piotr zgorszył się zapowiedzią Mesjasza cierpiącego (Mt 16,22-23), tak Jan zostaje zbity z tropu obrazem Mesjasza współczującego, który zajmuje się uzdrawianiem i przebaczaniem.
3. Kryteria autentyczności są liczne
1) Spójność tych opisów ze zwyczajnym stylem Jezusa:
2) Niezgodność tych opisów z ówczesnymi koncepcjami żydowskimi i z praktyką Kościoła pierwotnego.
3) Różnice w szczegółach w licznych opisach cudów, ale zgodność co do istoty.
Zobacz na przykład uzdrowienie syna setnika u Mateusza i u Łukasza: w pierwszym przypadku setnik sam idzie na spotkanie z Jezusem; w drugim posyła do niego jednego ze swych przyjaciół. Historia ustawicznie odwołuje się do tego argumentu. Zbyt doskonała zgodność wzbudza nieufność, podczas gdy istotna zgoda, mimo drobnej różnicy, napawa zaufaniem.
4) Niemożliwość wyjaśnienia całego przebiegu życia Jezusa, jeśli zaprzeczymy cudom:
Można zatem postawić wniosek, że opisy ewangeliczne cudów nie zostały stworzone od początku do końca przez pierwotne wspólnoty chrześcijańskie. Przekazują one dobrze poświadczone fakty.