Pandemia zwiększyła zaangażowanie Polaków w wolontariat

W 1985 roku Zgromadzenie Narodowe Organizacji Narodów Zjednoczonych ustanowiło 5 grudnia Międzynarodowym Dniem Wolontariusza. Z tej okazji odbywają się konferencje, pokazy i warsztaty dotyczące metod pozyskiwania ochotników i organizacji pracy, a także aspektów prawnych. Wiele instytucji organizuje gale wolontariatu, niektóre z powodu pandemii odbywają się online.

Z badania CBOS z marca 2020 roku pt. "Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich" wynika, że z roku na rok rośnie odsetek osób posiadających własne doświadczenia wolontariatu. W ocenie analityków CBOS, aktywności w organizacjach i ogólnej działalności społecznej Polaków sprzyjają m.in. ponadprzeciętne zaangażowanie religijne, wyższe wykształcenie, znacząca pozycja zawodowa, relatywnie najwyższe zarobki oraz status ucznia lub studenta.

Polacy najczęściej poświęcają swój czas na pracę społeczną w ramach organizacji charytatywnych - największy odsetek obserwujemy wśród pomagających dzieciom (15 proc.), ale także dorosłym, w tym chorym, niepełnosprawnym, starym, ubogim i bezdomnym (11,2 proc.).

"W wolontariat Caritas angażuje się w kraju prawie 90 tys. osób. Są to zarówno małe dzieci zrzeszone w przedszkolnych Kołach Caritas, młodzież szkolna oraz osoby w średnim i starszym wieku. Rozkład liczbowy młodych i starszych jest podobny" - powiedziała PAP koordynator ds. wolontariatu Caritas Polska Marta Dobrzyńska. Zaznaczyła, że pandemia nie zmniejszyła zaangażowania Polaków w wolontariat.

Uczniowie działają w ramach Szkolnych Kół Caritas (SKC). "Prowadzą projekty społeczne i ekologiczne, np. organizują spotkania dla osób samotnych i wykluczonych takie jak Wigilia Caritas, zbiórki pieniędzy i żywności dla potrzebujących, zakładają ogrody, promują ekologiczny sposób życia, spędzają czas z chorymi i samotnymi osobami, odrabiają lekcje i bawią się z dziećmi z ubogich z rodzin, czy nagrywają filmiki bądź przedstawienia dla osób w hospicjach" - powiedziała Marta Dobrzyńska.

Zaznaczyła, że dorośli działają w ramach Parafialnych Zespołów Caritas (PZC). "Bardzo często wspierają projekty Caritas diecezjalnych, zbierają środki dla potrzebujących czy wykluczonych w lokalnej społeczności. Otaczają także sąsiedzką opieką starszych i chorych" - wskazała koordynator ds. wolontariatu Caritas Polska.

Zwróciła uwagę, że są także tzw. wolontariusze akcyjni. Bardzo wielu niosło pomoc w najtrudniejszym momencie pandemii roznosząc zakupy seniorom, zapraszają na spacer, czy pomagają w korzystaniu z nowych technologii.

Wyjaśniła, że różnica wolontariatu w ramach Caritas od innych form zaangażowania na rzecz społeczeństwa tkwi w motywacji, która odnosi się do Chrystusa i jego nauczania. "Wolontariusz towarzyszy ubogim, dostrzegając nie tylko ich potrzeby materialne, takie jak bieda, bezdomność, choroba, samotność, ale również potrzeby duchowe i religijne" - wyjaśniła koordynator wolontariatu w Caritas Polska.

Poinformowała, że co miesiąc przygotowywane są pakiet materiałów formacyjnych, które rozsyłane są do wolontariuszy w całej Polsce. "Zawierają one scenariusze spotkań do poprowadzenia przez opiekunów i koordynatorów wolontariatu. Są także inspiracją do podejmowania działań charytatywnych na dany miesiąc" - powiedziała Dobrzyńska. "Co miesiąc Caritas Polska prowadzi również spotkanie formacyjne online dla wolontariuszy Caritas" - dodała.

Zaznaczyła, że "pierwsze miesiące pandemii były dla wolontariatu bardzo trudne". "Zamkniecie szkół oraz obawa o zdrowie wolontariuszy-seniorów spowodowały w wielu miejscach zatrzymanie dotychczasowych działań. Obecnie jednak uczymy się na nowo działać w zmienionej rzeczywistości. Część prowadzonych działań przez wolontariuszy zaczęła wykorzystywać nowe technologie, inni z zachowaniem zasad bezpieczeństwa podejmują wcześniejszą pracę" - powiedziała Marta Dobrzyńska. Przyznała, że były osoby, które wstrzymały działania, ale pojawili się też nowi wolontariusze, zwłaszcza młodzi ludzie, którzy wnieśli nowe pomysły i wiele zapału.

W wolontariat misyjny angażuje się co roku blisko 3 tys. młodych Polaków. W Polsce działa ponad 50 wolontariatów misyjnych. Ich specyfika zależy od grupy i prowadzącego go stowarzyszenia. Część z nich zajmuje się animacją misyjną, a więc mówieniem o misjach, świadczeniem usług na rzecz różnych referatów i instytucji misyjnych. Inne mają charakter krótkoterminowych wyjazdów na misje (1-3 miesiące) lub długoterminowych wyjazdów (trwają przeważnie rok).

Wśród największych organizacji prowadzących w Polsce wolontariat młodzieżowy są: Salezjański Wolontariat Misyjny "Don Bosco", Klaweriański Wolontariat Misyjny "Furaha", Salwatoriański Wolontariat Misyjny "Salvator", Pallotyński Wolontariat Misyjny "Salvatti.pl" oraz Tarnowski Wolontariat Misyjny.

"Dla uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej i szkoły średniej Papieskie Dzieło Rozkrzewienia Wiary w Polsce od czterech lat prowadzi Młodzieżowy Wolontariat Misyjny. Niektórzy odwiedzają chorych, przygotowują w parafii liturgię z akcentami misyjnymi, materiały np. kartki na festyn misyjny, z którego dochody w części są przekazywane na jeden z projektów realizowanych przez PDM w konkretnym kraju misyjnym" - wyjaśnił PAP dyr. Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce (PDM) ks. dr Maciej Będziński. Zaznaczył, że "cała działalność młodzieży odbywa się w duchu PDM"

Powiedział, że w czasie pandemii żadna grupa młodzieżowego wolontariatu nie przestała istnieć, a nawet pojawiła się kolejna. "Zawieszone były wyjazdy, więc młodzież spotykała się online. Obecnie wracamy do normalności" - zaznaczył dyr. PDM.

Zapowiedział, że wolontariusze przygotowują się m.in do Spotkania Młodych w Lednicy, które odbędzie się 4 czerwca 2022 roku. "Będziemy tam mieli swoją wioskę misyjną" - powiedział dyr. PDM.

Istnieje także "Wolontariat Syberyjski" organizowany przez Zespół Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy Konferencji Episkopatu Polski, w który włączają się zarówno osoby młode, jak dojrzałe czy emeryci.

W ramach przygotowań do wyjazdu na Syberię, do Kazachstanu, czy na Ukrainę, by pomóc tam miejscowej wspólnocie katolickiej, wolontariusz uczestniczy w kursie prowadzonym przez Pallotyński Wolontariat Misyjny, który obejmuje pięć weekendów formacyjnych odbywających się raz w miesiącu - od października do lutego. Program służy pogłębieniu życia duchowego, rozwija świadomość i wiedzę w zakresie misji oraz sprzyja wymianie doświadczeń i wzajemnemu poznaniu się. Po zakończeniu kursu wolontariusze uczestniczą w nocnym czuwaniu na Jasnej Górze, podczas którego na mszy św. dokonuje się ceremonia posłania misyjnego oraz wręczenie "Misyjnego Krzyża".

Wiele osób angażuje się także wolontaryjnie w dzieła prowadzone przez konkretne zgromadzenia zakonne. Przykładem są salezjanie prowadzący oratoria dla młodzieży oraz księża michalici.