Miejsce chrztu Jezusa

Widzeniu Ducha Świętego zstępującego z nieba towa­rzyszy głos Ojca skierowany bezpośrednio do Jezusa: „To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie". W świetle Ps 2,7b („Tyś synem moim, Ja ciebie dziś zro­dziłem"), rzeczownik „syn" należy interpretować w sensie mesjańskim: Jezus jest oczekiwanym Zbawicielem, który miał przyjść przy końcu czasów. W myśli greckiej termin „syn" posiada nieco inny odcień znaczeniowy niż w mentalności hebrajskiej; w świecie greckim jego wy­stępowanie odnosi się niemal wyłącznie do fizycznego pokrewieństwa, podczas gdy w języku hebrajskim zna­czenie to może być rozszerzone na przynależność do tej samej grupy, tego samego zawodu, ludu czy na przyna­leżność do Boga Jahwe. W konsekwencji również mowa o synostwie Bożym na gruncie greckim i semickim wy­kazuje pewne różnice. Zeus zrodził wielu synów i „pół­bogów"; za każdym razem wskazuje się na pokrewień­stwo fizyczne. W filozofii stoików człowiek, ze względu na swój rozum, pochodzi od bóstw i nosi w sobie boskie nasienie. Idea theios aner nie zawiera wprost motywu sy­nostwa boskiego. Inaczej rzecz wygląda na gruncie se­mickim. Aniołowie, jako przynależący do „niebieskiego dworu", nazywani są „synami Bożymi" (Rdz 6,2.4; Hi 1,6; 38,7; Ps 89,7). Podobnie niektórzy sędziowie (Ps 82,6). Lud Izraela przez samego Jahwe jest określony jako „syn pierworodny" (Wj 4,22). W literaturze sapiencjalnej mę­drzec i sprawiedliwy uważany jest za syna Bożego (Mdr 2,13-18). To samo dotyczy króla z rodu Dawida (2 Sm 7,14; Ps 2,7; 89,27). Powstaje jednak pytanie, czy w cza­sach Jezusa termin „syn Boży" odnoszony był ekskluzyw­nie do mającego nadejść Mesjasza, czy też jego znaczenie było szersze. Pomocą w rozwiązaniu zagadki okazują się pisma ąumrańskie. W zbiorze mesjańskich fragmen­tów Biblii Hebrajskiej, zwanym Florilegium, obietnica Natana odnosi się do Mesjasza - króla (4Q flor. 10-14).

1Q Sa. 2,11 odnosi Ps 2,7 do narodzenia Mesjasza^[5]. Można więc z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że tytuł „syn Boży" za czasów Chrystusa stawał się coraz bardziej tytułem mesjańskim. Z taką świadomością uży­wali go ewangeliści, i tak też rozumiano go w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.

Ewangelia Hebrajczyków, cytowana przez Hieronima, przytacza słowa samego Ducha Świętego zstępującego na Jezusa i do Niego skierowane:

„Stało się, że kiedy Jezus wyszedł z wody, zstąpił na Niego cały strumień Ducha Świętego i powiedział Mu: «Synu mój, we wszystkich prorokach oczekiwałem na Ciebie, abyś przyszedł i abym mógł spocząć na Tobie. Zaprawdę, Ty jesteś moim od­poczynkiem, moim synem pierworodnym, który króluje na wieki»" (Comm. in Is 11,2).

Odkrycia po drugiej stronie Jordanu

Foldery reklamujące Wadi al-Kharrar w Jordanii, po drugiej stronie rzeki, niemal na wysokości Jerycha, brzmią niemal jednoznacznie: „Wspólnie zebrane dane pochodzące z tekstów biblijnych, opowiadań bizan­tyjskich i średniowiecznych pisarzy, lokalnych trady­cji Kościoła Ortodoksyjnego i ostatnio prowadzonych prac archeologicznych sytuują chrzest Jezusa i rozległą tradycję związaną z misją Jana Chrzciciela prowadzoną w rejonie przyległym do rzeki Jordan i tuż na wschód - na terenach obecnego Haszymidzkiego Królestwa Jordanii". Czy taką lokalizację można przyjąć bez za­strzeżeń?

Na kartach Nowego Testamentu pojawia się nazwa „Betania po drugiej stronie Jordanu" (J 1,28). Od najdaw­niejszych czasów tradycja judaistyczno-chrześcijańska widziała tu miejsce wiązane z Eliaszem Tiszbitą. Prorok Eliasz pochodził właśnie z Tiszbe w Gileadzie, które koja­rzone jest ze współczesnym Listib na terenie Jordanii. To tam znajdują się ruiny bizantyńskiego kościoła z VI-VII wieku po Chr., położone na szczycie wzgórza zwanego przez tradycję „Wzgórzem Eliasza". Właśnie stamtąd pro­rok miał być wzięty do nieba, co bardzo plastycznie przed­stawia Druga Księga Królewska:

---------------------------

[5] Baraitha zapisana w bSukka 52a, powstała w II w. po Chr. odnosi wprost Ps 2,7 do postaci Mesjasza.