Drugi List Piotra

„Piotr", wyraźnie dołącza siebie do „my" pozostałych świadków: „... jako naoczni świadkowie Jego wielkości... słyszeliś­my, jak ten głos doszedł z nieba". Według synoptyków, ci inni świadkowie, to Jakub i Jan. Ale ich imiona nie pojawiają się^[40].
Jako pewne novum w określaniu stosunku Piotra do pozo­stałych Apostołów, należy przytoczyć także 3,15n, gdzie „Piotr" cytuje Pawła i jego listy, lub też stwierdza swoją z nim zgodę: „jak to również umiłowany nasz brat Paweł według danej mu mądrości napisał do was. Wprawdzie w jego listach jest wiele rzeczy trudnych do zrozumienia, ale tylko niedouczeni i niedo­statecznie utwierdzeni opacznie je tłumaczą - tak samo jak i inne Pisma - na swoją własną zgubę". Wprawdzie Paweł nie został tu nazwany Apostołem, autor zwie go jowialnie niemal „naszym umiłowanym bratem". Ale wyprowadzanie stąd wnio­sku, że „Piotr" odmawiał Pawłowi tytułu Apostoła, byłoby gru­bym nieporozumieniem. Przyjmując taką tezę, wyrażano równo­cześnie przypuszczenie, że listy Pawła, w tym czasie już na ogół łatwo dostępne, ze względu na nadmiar treści doktrynalnych stały się podejrzane, i że w celu zabezpieczenia tradycji apostol­skiej zaczęto akcentować apostolat Dwunastu, między innymi tytuł Apostoła zaczęto przyznawać tylko tym Dwunastu, którzy towarzyszyli Jezusowi^[41].
Pojawia się inna jeszcze tendencja. W Drugim Liście Piotra na pierwszy plan wychodzi nie apostolat Dwunastu, lecz - jedy­ny raz w Nowym Testamencie - duet Piotra i Pawła. Paweł cieszy się pełnym uznaniem, „Piotr" odwołuje się do niego w swej argumenatcji. Przyznawana mu mądrość znaczy, że także u niego można znaleźć autentyczną tradycję apostolską^[42]. Jeśli się pojawiają jakieś różnice, winy nie ponosi za to Paweł, lecz ci, którzy fałszywie interpretują jego listy. Jako para Apostołów, Piotr i Paweł są umieszczani obok siebie również w Pierwszym Liście Klemensa (5,3-7) i w Liście do Rzymian Ignacego z Antiochii (4,3). Oprócz 2 P 3,15n są to najstarsze świadectwa. Ponieważ obydwa listy mają związek z Rzymem (1 List Kle­mensa został napisany w Rzymie), przemawia to za wyżej po­stawioną tezą, że również Drugi List Piotra powstał w Rzymie.
W obydwu listach Piotra znajduje się wzmianka o śmierci Apostoła, ale sformułowana została w zupełnie odmienny spo­sób. W 1P 5,1 („świadek cierpień Chrystusa") jest to wspom­nienie męczeństwa, które Piotr poniósł w Rzymie (w Babilonie). W 2P 1,13-15 adresatom się jej nie przypomina, lecz - w fikcyj­nie przestawionym czasie - zapowiada, jako mającą niebawem nastąpić. W metaforycznym języku brzmi to następująco: „blis­kie jest zwinięcie mojego namiotu". Z dodatkiem jeszcze, że ta wiedza ma źródło w objawieniu: „Jak to nawet Pan nasz Je­zus Chrystus dał mi poznać". Czy to miejsce jest zależne od J 21,18n, gdzie wskrzeszony Chrystus zapowiada Piotrowi mę­czeństwo? Może budzić zdziwienie, że w 2 P 1,13-15 nie ma mowy o śmierci gwałtownej, bo ten właśnie fakt czyni za­leżność od J 21 mało prawdopodobną. Autor odnosi się przy­puszczalnie do jakiegoś innego, nieznanego nam, objawienia Chrystusowego^[43]. Zrezygnowanie z zapowiedzi męczeństwa uza­sadnione jest charakterem Drugiego Listu Piotra. Chce on być testamentem, pismem pożegnalnym Apostoła, który adresatom - a jest to, jak widzieliśmy, cały Kościół - pragnie raz jeszcze przypomnieć apostolską naukę i tradycję: „Uważam zaś za słuszne pobudzać waszą pamięć, dopóki jestem w tym namio­cie... Starać się zaś będę, abyście zawsze mieli sposobność po moim odejściu o tym (co napisałem) sobie przypominać" (1,13 i 15)^[44]. Tym, co charakteryzuje pismo pożegnalne, jest zapo­wiedź rychłej śmierci. Motywem napisania listu jest troska o to, żeby tradycja apostolska nie popadła w zapomnienie i nie była opacznie rozumiana. Teraz można przejść do sumarycznego przedstawienia dwóch wizerunków Piotra zawartych w obu tych listach. W pierwszym Piotr ukazuje się jako męczennik idący na śmierć za Chrystusa, jako „świadek cierpień Chrystusowych", który pragnie dodać otuchy i okazać pomoc Kościołom atakowanym i zagrożonym z powodu ich wiary.

------------------------------

[40] Skoncentrowanie się na Piotrze w przekazywaniu wydarzenia przemie­nienia jest charakterystyczne także dla ewangelii apokryficznych. Zob. K. Berger, Unfehlbare Offenbarung - Petrus in der gnostischen und apokalyptischen Offenbaningsliteratur. Kontinuität und Einheit (Festschrift F. Mußner) (Freiburg 1981) 261-326, tutaj 282-285.
[41] Takie stanowisko zajął Klein, Die zwölf Apostel 103-105. Ten proces widoczny jest w pismach Łukasza.
[42] Lindemann, Paulus 93.
[43] Problem zależności jest podnoszony także w związku z 2 P 1,16-18.
[44] Uzupełnienie podaję za Vögtle EKK XXII 158.