Jest wiele miejsc, które  w naszym kraju warto zwiedzić. Jedne z nich są bardziej znane inne mniej. Niektóre z nich trzeba nawiedzić nie tylko po to, by doświadczyć przeżyć estetycznych, zachwycić się pięknem pracy twórcy, ale by zatrzymać się w pędzie codzienności i zastanowić nad celem i sensem naszego ziemskiego pielgrzymowania. Te miejsca swoją ciszą zapraszają do spotkania z Bogiem czy naszymi Świętymi Patronami i rozmawiania z nimi o naszych radościach i smutkach. To miejsca, o specyficznym klimacie i atmosferze. Miejsca niezwykłe, do których, gdy raz zajrzymy, chcemy powracać.

Niewątpliwie takim niezwykłym miejscem, stwarzającym atmosferę do modlitwy i zadumy jest Sanktuarium Świętego Rocha na Cmentarnym Wzgórzu w Mikstacie. Gdzież ten Mikstat, czy na pewno w Polsce? Tak w Polsce, w Południowej Wielkopolsce, w diecezji kaliskiej.  Jedno z najmniejszych miast w Polsce, żartobliwie nazywane „małym Paryżem”. z powodu podobieństwa herbów obu miast. Ale to nie to podobieństwo jest powodem dumy jego mieszkańców, ale niewielki drewniany kościółek na Wzgórzu poza miastem, związany z nim kult Patrona i odbywające się tu 16 sierpnia uroczystości odpustowe połączone z  obrzędem błogosławieństwa zwierząt. Wszak Święty Roch jest  opiekunem zwierząt domowych. Wyjątkowa jest także atmosfera tego miejsca, co podkreślają osoby nawiedzające kościółek. Niewielki, ale położony w urokliwym miejscu, wśród starych sosen. Szum drzew i groby przodków, bo wokół kościoła znajduje się cmentarz,  zachęcają do refleksji, sprzyjają modlitewnej zadumie i pozwalają  doświadczyć bliskości Boga.

Kim jest dla mieszkańców Mikstatu Święty Roch? Kimś niezwykle ważnym, skutecznym orędownikiem u Pana w trudnych chwilach. Bo, jak wierzą, to właśnie wstawiennictwu Świętego Rocha  u Boga ich przodkowie zawdzięczają ocalenie przed zarazą, która dziesiątkowała okoliczne miasta i wsie. I tę wiarę przekazują kolejnym pokoleniom.

W społeczności tej przekazywana jest legenda, według której sam św. Roch wybrał miejsce na wybudowanie kościółka. Dowiadujemy się z niej, że w czasach gdy okoliczne miejscowości nawiedzane były przez epidemie, mieszkańcy Mikstatu trwali na modlitwie. Na wzgórzu ukazała  się postać mężczyzny w czarnym kapeluszu z laską, który miał wykonać ręką znak krzyża nad miastem. Od tego momentu zaraza miała przestać nawiedzać te okolice. Mieszkańcy wybudowali,  prawdopodobnie w 1786 roku, jako wotum kościół pw. Świętego Rocha (ten rok budowy kościoła podaje Kronika Parafialna). Kościół przetrwał do dziś.

Jest on budowlą drewnianą, na podwalinach dębowych, osadzonych na fundamencie z kamienia, a dach jest kryty gontem. To kościół jednonawowy, orientowany, (co oznacza zwrócenie budynku kościoła prezbiterium na wschód),  z dobudowanymi dwoma kaplicami, wzniesiony na planie zbliżonym do krzyża greckiego. Nie jest wielki. Ma zaledwie 15m x13,5m). Został on benedykowany przez Ks. Wawrzyńca Przybołowskiego. Proboszczem w tym czasie był Ks. Walenty Łapczyński, pochodzący z Mikstatu.

Czas wejść do środka świątyni, której drzwi, co warto podkreślić są otwarte dla mieszkańców parafii i przybywających pielgrzymów przez cały dzień.  Zanim jednak wejdziemy do środka zwróćmy uwagę na znajdujący się nad drzwiami napis: Święty Rochu ! Weź w Twą opiekę tutaj przychodzących i w  tym kościele Ciebie wzywających, Niech każdy modłów swych skutek odnosi, gdy z wiarą prosi.

Otwieramy drzwi świątyni i w głębi ukazuje nam się ołtarz główny. Znajduje się w nim obraz Świętego Rocha. Oprócz niego jest także obraz zasłonowy Serca Jezusa z 1893 roku wykonany techniką olejną na blasze przez A. Szymańskiego z Pleszewa. Ołtarz pochodzi z końca XVIII wieku, zaś na obrazie znajduje się data 1707. Na mensie ołtarza umieszczony jest rok 1785 oraz dwie litery: W F. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się obraz św. Marii Magdaleny.

Centralne miejsce w ołtarzu zajmuje postać św. Rocha. Przedstawia młodego mężczyznę, w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym. Postawa stojąca symbolizuje cześć przed kimś wyższym, gotowość do pełnienia służby i podjęcia pielgrzymki. Symbolika ta nawiązuje do życia świętego Rocha, który całym swoim życiem oddawał cześć Bogu przyjmując i realizując Jego wolę i pomagając ludziom chorym. W swoim życiu był pielgrzymem, więc i na obrazie święty Roch przedstawiony jest w stroju pielgrzymim z laską. Na strój ten składa się czarna szata z muszelkami, na którą narzucona jest peleryna, od jego imienia nazywana „sanrochino”. Na głowie znajduje się kapelusz z szerokim rondem, podobnie jak czarna szata, ozdobiony muszlą. Prawa ręka wzniesiona jest ku górze i wsparta na pielgrzymiej lasce. Wskazuje ona na niebo, cel ziemskiego pielgrzymowania. Lewa ręka położona jest na prawej piersi. U pasa  przewieszony jest różaniec. Uniesiona szata odsłania lewą nogę, na której widoczna jest rana. Nogę tę podtrzymuje anioł opatrujący ranę Świętego. Z drugiej strony znajduje się pies, wierny towarzysz i w pewnym okresie jego żywiciel. Tło postaci tworzą znajdujące się na horyzoncie budynki, wśród których widoczny jest także kościół oraz kilka kęp drzew.

W kościele znajdują się ponadto dwa barokowo-klasycystyczne ołtarze. W ołtarzu od strony północnej znajduje się obraz św. Rozalii, w drugim - w części południowej - Przemienienia Pańskiego.

Obraz w ołtarzu Świętej Rozalii pochodzi z XIX wieku. Przedstawia młodą kobietę z wiankiem z róż. W ręku trzyma duży krucyfiks. Jest ona, podobnie jak święty Roch, patronką od chorób zakaźnych i morowego powietrza. Roch i Rozalia,  mimo iż żyli w różnych czasach, określani są jako „Święte Rodzeństwo od morowego powietrza”.

Ponadto w  kościele znajduje się obraz  św. Izydora Oracza – patrona rolników. Obraz pochodzi z 1818 roku, został ufundowany przez Ks. Łuksza Marszałkowskiego. Dzięki staraniom Ks. Marszałkowskiego zostały sprowadzone do kościoła trzy dzwony odlane przez Beniamina Kriegera we Wrocławiu. Dzwony zostały umieszczone na wieży kościelnej dwa w 1814 roku, a trzeci w 1816.

Sufit nad prezbiterium zdobi polichromia przedstawiająca Maryję z Dzieciątkiem na ręku. Nad nawą główną znajduje się polichromia przedstawiająca scenę wskrzeszenia Łazarza. Autorem polichromii, podobnie jak obrazu zasłonowego jest A. Szymanowski. Wpatrując się w sufit dostrzec można oko Opatrzności Bożej.

W kościele znajduje się zabytkowy chór i organy. Środkową część chóru zdobią symbole wiary, nadziei, miłości (kotwica, serce, korona cierniowa). Warto zwrócić uwagę na pochodzącą z XVIII wieku chrzcielnicę kształtem przypominającą drzewo rajskie. Symbolizuje ono grzech pierworodny, którego zmazanie następuje przez sakrament chrztu. Cennym zabytkiem jest drewniana figura Świętego Rocha wykonana w połowie XIX wieku przez Pawła Brylińskiego.

Na uwagę zasługują płaskorzeźby polichromowane przedstawiające Trójcę Świętą, Adorację Maryi z Dzieciątkiem, świętą Agatę, świętą Jadwigę, świętego Antoniego i świętego Mikołaja wykonane w stylu neobarokowym. Ciekawie prezentują się stacje Drogi Krzyżowej wykonane w poznańskim warsztacie Szpetkowskiego w 1898 roku. Ramy stacji Drogi Krzyżowej wykonane są w kształcie tzw. oślego grzbietu i sterczyny zakończonej stylizowanym liściem dębu - symbolem trwałości i silnej wiary. Stacje Drogi Krzyżowej zostały poświęcone 27 marca 1898 roku przez Ks. Klebera z Antonina.

W ostatnich latach kościół przeszedł gruntowną renowacje. Wpisany jest do rejestru zabytków. Miały tu też miejsce dwa ważne wydarzenia. 16 sierpnia 2007 roku święty Roch został ogłoszony niebieskim Patronem miasta Mikstat. Zaś w ubiegłym roku (2011) kościół cmentarny został ogłoszony Diecezjalnym Sanktuarium Świętego Rocha.

Zbliża się 16 sierpień, a wraz z nim uroczystości odpustowe. Zostaną one jak zwykle poprzedzone Nowenną. W niedzielę poprzedzającą uroczystości odpustowe do Sanktuarium przybędą osoby chore i starsze wraz ze swoimi opiekunami, by przeżywać Parafialny Dzień Chorych. Wszak także i im patronuje Święty Roch. Uroczystości odpustowe poprzedzi całonocna adoracja Najświętszego Sakramentu. A w dzień odpustu po Mszy Świętej o godz. 8:00 błogosławieństwo zwierząt,  tradycyjny element uroczystości odpustowych w Mikstacie. Tej niezwykłej procesji nie da się opisać. Trzeba ją zobaczyć.

I może trochę żal, że ten popularny przed laty w różnych zakątkach naszego kraju zwyczaj został zapomniany. Chyba warto wrócić do starych, dobrych przecież tradycji.