Wszystko, co malował, było Krynicą

„Widziałem, jak pod ręką nieomylnie wyrasta kształt znanego mi ratusza nowosądeckiego, może nieco zmieniony, ale na końcu świata poznałbym tę śmieszną budowlę po wygiętym mansardowym dachu i cienkiej jak igła wieżycy. Ale pod podpisem »Muszyna« coś zaskakującego. Jest kapliczka ze świętym Janem, drugiej nie widać – i jest trawnik z ławkami, ale pośrodku rynku, gdzie pusty plac, ratusz nagle wyrósł. Z wieżą, na wieży ganek, na szczycie flaga. Nikifor pokazuje palcem na ganek: – Fojermany mają tu chodzić! – mówi. – Ale w Muszynie ratusza nie ma! – wołam. – To będzie taki. Bo gmina, poczta, sąd i biblioteka osobno. A na dole sklepy. Prawą stroną – pokazuje palcem na rysunku tor kolejowy – przejeżdżać będzie kolej, lewą samochody” – opisywał w 1966 roku spotkanie z Nikiforem J. Roszko.

To dla mnie trudna podróż

Nikifor był niezwykle pracowity – szacuje się, że namalował ok. 40 tys. prac. Przez długie lata nie było go stać na zakup dobrych materiałów, więc używał najtańszych akwareli i kredek, jakimi malują dzieci w podstawówce. Mimo to wszyscy zachwycają się barwą i kolorystyką jego obrazków. Mając w banku duże pieniądze, uważał za swój obowiązek nie oszczędzać farby, wypełniając obrazki grubą warstwą koloru. Jego prace, zwłaszcza w początkowej fazie twórczości, powstawały na przypadkowych kawałkach papieru, starych plakatach, jednostronnie zapisanych kartkach z zeszytów szkolnych, drukach sądowych czy pudełkach po papierosach.

Obrazek uważał za skończony, kiedy dorobił mu ramkę. Sygnował go pieczęcią, których miał kilka. Obrazy trzymał w dużej skrzyni zamykanej na potężną kłódkę. Była jego sejfem, ale i nieraz miejscem do spania. Wszystkie te przedmioty, jego obrazy, radia, zegarki, elementy garderoby, cały szereg fotografii malarza i plakaty z jego wystaw można zobaczyć w krynickiej Romanówce, która stała się jego domem, jakiego za życia nigdy nie miał.

Znajdujące się w willi Muzeum Nikifora w Krynicy z racji 50. rocznicy śmierci artysty przygotowało rozszerzoną wystawę, którą oglądać można do 11 listopada. 11 lipca w Krynicy odbyła się projekcja filmu „Mój Nikifor” i spotkanie z jego twórcami – współreżyserką i współscenarzystką Joanną Kos-Krauze oraz aktorami Romanem Gancarczykiem, Jerzym Gudejką i Jowitą Budnik. – Przyjechalibyśmy wcześniej, ale nikt nie zapraszał – żartowała pani Joanna, przyznając, że jest to dla niej niezwykłe spotkanie. Do Krynicy przyjechała pierwszy raz po 14 latach.

– Obeszliśmy na szybko te miejsca, w których kręciliśmy. Romek więcej obszedł, nawet sobie badania zrobił, błonnik kupił. Skorzystał z tego uzdrowiska – mówiła, rozbawiając sporą publiczność, która zgromadziła się w Pijalni Głównej na projekcji i spotkaniu. – To jest trudna podróż dla mnie, ponieważ wielu osób, które ten film tworzyły, nie ma już z nami. Nie ma Mariana Włosińskiego, Krysi Feldman, nie ma Krzysztofa Krauze, Krzysia Ptaka, nie ma Marysi Dziewulskiej, która była wspaniałą charakteryzatorką – wyliczała. – Z drugiej strony cieszę się, że mija tyle lat i nadal ten film ktoś chce oglądać. Dziękuję, że jesteście tutaj – dodała. Nie ma tygodnia, żeby „Mój Nikifor” nie był gdzieś na świecie grany, a obrazy malarza z Krynicy posiadają kolekcjonerzy w najdalszych zakątkach świata.

Przez 23 lata istnienia Muzeum Nikifora w Krynicy zobaczyło ponad pół miliona ludzi. – Pięćset tysięcy osób odwiedziło muzeum bezdomnego artysty – podkreśla Zbigniew Wolanin – ten, który mu dom tu urządził.