Miejsce chrztu Jezusa

Według wspomnianych niżej relacji bizantyjskich pielgrzymów to właśnie tu znajdować się miała jaskinia, w której żył i udzielał chrztu poprzednik Chrystusa. Woda wypływająca z groty miała służyć zarówno do celów spożywczo-higienicznych, jak i do chrztu. W okresie Bizan­cjum jaskinia została przerobiona na kościół. Zupełnie niedawno został przez archeologów odkryty i przygoto­wany do zwiedzania. Pisarze bizantyjscy wzmiankują tak­że inne obiekty, które udało się odkopać: chodzi mianowi­cie o cztery inne kościoły i duże zbiorniki wodne z całym wodnym systemem, datowane na V i VI stulecie. Pisma łączą te miejsca z lokalizacją chrztu Jezusa na wschodnim brzegu rzeki.

Przez stulecia obszar ten określały różne nazwy. Zna­leźć można wzmianki o nazwach: Betabara, Betania, Ainon, Safsafas (tak identyfikuje go mozaikowa mapa Zie­mi Świętej z niedalekiej Madaby. W kościele św. Jerzego mapa zajmowała pierwotnie podobno 25 metrów długości i 15 szerokości, a do jej ułożenia zużyto 2 miliony kamyków. Jerozolima widoczna jest bardzo dobrze. Łatwo odnaleźć wzgórze świątynne i inne znane miejsca). Dziś mieszkańcy Jordanii posługują się arabską nazwą Al-Maghtas, czyli „miejsce chrztu".

Zapiski legendarne

Oprócz wzmianek natury historyczno-kronikarskiej, „Betanię po drugiej stronie Jordanu" i jej okolice spowi­jają także liczne legendy. Termin Safsafas pojawi się w le­gendzie pochodzącej z VII stulecia. Jan Moschus opowia­da historię pewnego mnicha Jerozolimy, który wybrał się z pielgrzymką na górę Synaj. Po przekroczeniu Jordanu złapała go nagła gorączka i musiał zatrzymać się w Betanii po drugiej stronie Jordanu. Trzy dni później objawił mu się we śnie Jan Chrzciciel, który rzekł: „Ta mała jaskinia jest większa niż góra Synaj. Nasz Pan Jezus Chrystus zło­żył mi tu wizytę". Gdy mnich wyzdrowiał, przekształcił grotę w kościół przeznaczony na użytek eremitom miesz­kającym na tych terenach. Moschus kończy swą relację: „Działo się to w miejscu, które zostało nazwane Laura Saf­safas, niedaleko Jordanu".

Z miejscem tym łączą się także inne legendy, świad­czące o tym, że przykuwało ono uwagę i budziło żywe zainteresowanie chrześcijan. Wspomniany już pielgrzym z Piacenzy pisał: „Na brzegu Jordanu znajduje się jaski­nia z celami dla siedmiu dziewic. Są ustanowieni ludzie, którzy je pilnują. Dziewice są tu przyprowadzane, gdy są jeszcze bardzo młode. Kiedy jakaś dziewica umiera, miej­scem pochówku jest jej cela, natomiast musi być wydrążo­na inna cela w skale, tak aby inna dziewica mogła zastąpić zmarłą, by ich liczba wynosiła zawsze siedem. Z wielkim szacunkiem weszliśmy tam, aby się modlić, ale nie ujrze­liśmy twarzy żadnej z nich. Mówi się, że szata, którą Pan nosił na twarzy, jest przechowywana w tym miejscu. A na obydwu brzegach Jordanu poniżej gór są węże, z których ludzie preparują lekarstwa przeciw zatruciom".

Najbardziej znana legenda opowiada o św. Marii Egip­skiej, która wiodła rozwiązłe życie w Aleksandrii, jednak nawróciła się podczas pielgrzymki do Jerozolimy. W czasie modlitwy usłyszała głos Matki Bożej: „Przekrocz Jordan, a tam znajdziesz wytchnienie". Po przejściu na wschodni brzeg rzeki, żyła tam czterdzieści siedem lat w samotno­ści, modlitwach i postach. Tuż przed śmiercią została zna­leziona przez mnicha Zosimusa z pobliskiego klasztoru, który wysłuchał jej historii, modlił się z nią i udzielił Ko­munii świętej.

Archeologiczna identyfikacja miejsca chrztu

Bizantyjskie i średniowieczne teksty klarownie iden­tyfikują Wzgórze Eliasza z „Betanią po drugiej stronie Jordanu". Informacja ta doskonale współgra z teologicz­nym znaczeniem tekstów biblijnych dotyczących postaci obydwu proroków, Eliasza i Jana Chrzciciela. Tam, gdzie Eliasz zakończył swą działalność, gdyż został uniesiony do nieba, wznawia ją Jan Chrzciciel, utożsamiany z Elia­szem, którego powrót ma poprzedzić nadejście Mesjasza. Przewodnik po Jordanii ujmuje tę przesłankę następująco: “Pojawienie się Jana Chrzciciela na tym obszarze, gdzie Eliasz zakończył swoją misję, jest znamienne z tego względu, że obaj prorocy pełnili podobną duchową oraz duszpasterską rolę. Obaj musieli zmierzyć się ze swobodą religijną swoich czasów, obaj rzucili wyzwanie władzy po­litycznej, głosili bliskie nadejście Mesjasza oraz nakłaniali ludzi do skruchy i prawego życia".