Wsi spokojna

To miejsce, do którego nie można przyjść tylko raz. Ono wciąga, intryguje i ubogaca wszystkich bez względu na wiek, miejsce zamieszkania i urodzenia. Ktoś może teraz zapytać: A co może być w takim muzeum wsi? Widły i grabie? Oczywiście też, ale wieś to nie tylko narzędzia rolnicze, to także i pełna uroku kultura, którą wciąż odkrywamy i stajemy z zadumą nad jej mądrością i prostotą.

Zatrzymany czas

Muzeum Wsi Radomskiej zaliczane jest do muzeów na wolnym powietrzu, potocznie zwanych skansenami. Rolę tego typu placówek trafnie określił prof. Józef Gajek, który w 1974 roku opracował koncepcję budowy radomskiego skansenu: „Muzeum skansenowskie jest zawsze zbliżeniem, powiedziałbym, modelem rzeczywistego obrazu życia, a więc modelem kompleksowym i dynamicznym, którego eksponaty osadzone są w środowisku podobnym do tego, w którym powstały i żyły”.

Muzeum zostało powołane do życia 31 grudnia 1976 roku na mocy decyzji wojewody radomskiego. Położone jest na obrzeżach Radomia, przy trasie Warszawa - Kraków. Swoją działalnością obejmuje teren w międzyrzeczu Pilicy, Wisły i Kamiennej, zamknięte od zachodu Garbem Gielniowskim Gór Świętokrzyskich i dopływem Pilicy - Drzewiczką.

Już wcześniej, zanim jeszcze powstał skansen, coraz wyraźniej dostrzegano, że urbanizacja wsi powoduje niszczenie zabytków kultury ludowej i postanowiono ocalić je od zapomnienia. To dlatego w latach 60. ubiegłego wieku przy Muzeum Regionalnym w Radomiu (obecnie im. Jacka Malczewskiego) powstał dział etnograficzny. To on stał się zalążkiem skansenu. Projekt przestrzenno-urbanistyczny tej placówki opracował architekt Tadeusz Derlatka. Realizacja jego koncepcji rozpoczęła się od utworzenia skansenu bartniczo-pszczelarskiego. Pierwszym budynkiem tu przeniesionym był zabytkowy spichlerz dworski z Wilkowa.

Obecnie muzeum zajmuje obszar o powierzchni 32 hektarów. Zestawiono na nim obiekty dawnego budownictwa wiejskiego, jak chałupy, dwory, kościół, budynki gospodarcze, kuźnie i wiatraki. Wiejski krajobraz tego miejsca uzupełniają przydrożne krzyże, kapliczki, przydomowe ogródki i sady z ulami. – To, co odróżnia nasz skansen od innych placówek tego typu, to przede wszystkim grupa obiektów architektury ludowej Radomskiego oraz kolekcje specjalistyczne: pszczelarska, sztuki ludowej, maszyn rolniczych, w tym jedyna w Polsce kolekcja SAM-ów - ciągników  wytwarzanych w wiejskich zagrodach – wyjaśnia Zbigniew Skuza, zastępca dyrektora MWR.

Radomski skansen ma swój oddział zamiejscowy. Jest nim Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Mieści się w zabytkowym dworze z połowy XIX w. Placówka ta jest ważna dla polskiej etnografii. Dokumentuje życie i twórczość Oskara Kolberga. Od lat organizuje kolejne edycje nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Za zasługi dla kultury ludowej” im. Oskara Kolberga.