Miasto środka

Łatwo jest minąć Raciąż, jadąc obwodnicą miasta, drogą nr 60. Może wydawać się ono szare i nieciekawe, ale kto zajrzy do jego historii, będzie mile zaskoczony.

Dawna świetność

To jeden z najstarszych grodów północnego Mazowsza, bo ślady osadnictwa na tym terenie sięgają X wieku. Od niemal 600 lat Raciąż posiada prawa miejskie, dokładnie od 1425 r. Później była tu siedziba kasztelanii. Przez prawie 5 wieków kasztelan raciąski zasiadał w radzie książęcej, a potem w senacie. Ostatnim kasztelanem w Raciążu był Tadeusz Antoni Mostkowski h. Dołęga, działacz Sejmu Czteroletniego i powstania kościuszkowskiego, minister spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, krytyk literacki i wydawca.

Od 1512 r. Raciąż przeszedł na własność biskupa płockiego. W połowie XVI w. było to jedno z najludniejszych miast w województwie płockim. Tu odbywały się sejmiki wojewódzkie i popisy rycerstwa. Tu przybywała mazowiecka szlachta z całego województwa płockiego, tutaj wybierano czterech posłów na każdy sejm, tutaj redagowano także uchwały dla udających się na sejm posłów. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej upadła świetność Raciąża. W czasie rozbiorów przestał być siedzibą powiatu, po powstaniu styczniowym został pozbawiony nawet praw miejskich, które odzyskał dopiero na początku dwudziestolecia międzywojennego.

Jak w wielu mazowieckich miasteczkach, i tutaj zaznaczyła się silnie obecność Żydów. W 1939 r. Raciąż liczył 5300 mieszkańców, a więc więcej niż dzisiaj. Dziś to niespełna 5 tysięcy. Niestety, w ostatnich latach liczba ludności się zmniejsza, na co wpływają niekorzystne tendencje demograficzne i migracyjne. Co dziesiąty mieszkaniec jest bezrobotny, z czego większość to kobiety.