Rosjanie są jacyś inni

Powiedzmy sobie od razu: akurat w tym temacie Putin ma rację. Pomimo różnych wyobrażeń, jakie na temat Rosji powstawały na Zachodzie na przestrzeni wieków i ostatnich dziesięcioleci, Rosja nigdy nie była – mentalnie, kulturowo, politycznie – europejskim krajem. Nie jest to bynajmniej pogląd naznaczony „rusofobią”, tylko krótka wykładnia tego, jak samych siebie postrzegali i postrzegają Rosjanie: nie jesteśmy gorsi, lecz inni. Gogol i Dostojewski poszli dalej: „Wszystkie rosyjskie potworności są o tyle dobre, że są narodowe, a skoro są narodowe, to są również religijne, a tym samym są dobre w dwójnasób. Rosja jest pełna grzeszników, sama jednak – jak Kościół jest święta i bezgrzeszna”. Z większą ironią o oryginalności Rosji pisał Puszkin: „Państwo to jedyna europejska rzecz w Rosji”. Oczywiście miał na myśli samą instytucję państwa, a nie jego kształt.