Pozostały eksponaty

Jest rok 2008 r., a nie 1981. Już sam widok fiata 125p na chodzie wzbudza sensację. Tym bardziej jeśli na dachu ma koguta, z boku napis „Milicja”, a w środku siedzą ludzie w niebieskich mundurach. Wariaci? Nie, po prostu pasjonaci z Niekłonic k. Koszalina. – Jechaliśmy na inscenizację historyczną. Po drodze żaden patrol nam nie przepuścił. Policjanci byli nieźle zdziwieni. Robili sobie z nami zdjęcia – opowiada Ewa. Razem z Andrzejem prowadzą „Muzeum Milicji Obywatelskiej”.

Podróż w czasie

Wchodząc na ich podwórko, człowiek ma wrażenie, że czas się tam zatrzymał. Wokół domu stoją zaparkowane milicyjne stary, w tym jeden wyjątkowy egzemplarz. – To jest star 29 hydromil, ze specjalną armatką wodną. Rok produkcji: 1977. Zostały już tylko trzy w całej Polsce. Służył w oddziałach ZOMO w Kaliszu. Z pewnością brał udział w rozpędzaniu antyrządowych demonstracji w czasie stanu wojennego – mówi Andrzej Gaborski.

Pod wiatą są jeszcze milicyjne „emzetki”, nyska, uaz, polonez, fiat 125p i prawdziwy rarytas – warszawa z 1970 r. Wszystkie w milicyjnych barwach, z kogutami na dachu i, co najważniejsze, na chodzie.

To nie wszystko. Są jeszcze mundury z różnych epok: od lat 50. do końca istnienia MO. Są kaski, tarcze, pałki i drobne akcesoria, czyli kajdanki, gwizdki, lizaki, pagony. Zdarzają się nawet „trofea” z akcji. Andrzej pokazuje coś, co wygląda jak samurajski miecz, trochę podniszczony, ale wciąż robiący wrażenie. – Został zabrany przed laty jednemu z kibiców piłkarskich – mówi.

Skąd pomysł, żeby zbierać takie rzeczy? Andrzej Gaborski sam wiele lat przepracował w policji. Zamiłowanie do historii kazało mu zainteresować się tym, co tkwiło w magazynach po przekształceniu resortu wraz z przemianami ustrojowymi w roku 1989. – Niektórzy uważali, że tych rzeczy trzeba się pozbyć, że nadają się tylko na wyrzucenie. Ja postanowiłem się tym zająć i kiedy trochę się tego nazbierało, pojawił się pomysł, żeby jakoś to wyeksponować. Marzy mi się hala na 500 mkw. Wtedy można by zrobić wystawę z prawdziwego zdarzenia – mówi były policjant.

IPN, kamera, wesele

Moda na retro w stylu PRL ma swoich zwolenników. Ale w niekłonickim muzeum nie do końca o to chodzi. Z jednej strony jest w tym coś z zamiłowania do starej motoryzacji, z drugiej pasja kolekcjonerska i żyłka rekonstruktorska.

Całe szczęście słusznie minione lata raczej nie wrócą, ale przecież nie da się ich wymazać z polskiej historii. Zresztą nie powinno się tego robić. – To trudna historia, ale tym bardziej należy o niej pamiętać – przyznaje Andrzej, który przygotował na specjalnych manekinach zestaw mundurów MO związanych z symbolicznymi datami historii PRL. – To są autentyczne stroje z różnych okresów. Jest mundur z czasu Poznańskiego Czerwca 1956, z zamieszek studenckich w marcu 1968. Mam tutaj mundur z grudnia 1970 i z okresu strajków w Radomiu w 1976. Jest też, oczywiście, umundurowanie charakterystyczne dla stanu wojennego, czyli z lat 1981–1983.

Z tej unikatowej kolekcji korzystają niejednokrotnie Instytut Pamięci Narodowej, organizując różne rekonstrukcje historyczne, a także szkoły, które chcą uatrakcyjnić przekaz dla młodzieży. Do Niekłonic trafiają też twórcy filmów, nawet ci najwięksi. Scenarzyści poszukują autentycznych rekwizytów, oddających klimat minionej epoki. – Jest w Polsce środowisko ludzi, którzy się tym zajmują. Z naszą warszawą braliśmy udział w różnych filmach, m.in. w „Czarnym czwartku” Antoniego Krauzego, w „Wałęsie” Andrzeja Wajdy i w paru obrazach krótkometrażowych – wylicza Andrzej Gaborski.